Eun emgav dihortoz / Une rencontre inattendue

Edgard Pisani se sentait «un peu coupable du remembrement» agricole    Pa ’z-an da Landerne, e tremenan aliez dre gichenn eur parkad maïz hag a zeu beteg an hent. ’Lec’h ma oa gwechall eur c’hleuz, ne ’z-eus kén bremañ na foz na krizenn koulz lavared. Euz an eil bloavez d’egile e welan ar c’hrizenn o kriza. Ne vez ket aret c’hoaz beteg an hent ’vel am-eus gwelet e Kleder da skwer, ’lec’h ma teue an trakteur da drei war an hent e penn an ero. En deiz-se e oa deuet soñj din euz ar pez a c’houlenne eur peizant digand e amezog pa oa hemañ o tiskar kleuziou a daoliou tourter : «Ped reñkennad artichaod ouspenn a c’hounezi pa ’pezo diskaret da oll gleuziou ?» Hag em-boa c’hoarzet, o soñjal e rankfe marteze kas anezo d’an toull loustoni... Hirio ne c’hoarzan ket pa welan an douarou-ze goloet muioc’h mui a diez-gwer pe blastik. Da belec’h emaom o vond ? Er memez amzer, gand ar C’hovid 19, e welom amañ hag ahont tud o tizolei en-dro talvoudegez ar boued sasun, hag o ’n em lakaad da labourad eun tamm liorzig, asamblez a-wechou. Daoust hag e vefe an avel o trei hag e vefe dirazom dija bloñsou eur bed nevez, a jeñjfe on daremprejou kenetrezom ha gand an douar ?
   D’an tri a viz gwengolo eo en em vodet er Vatikan, tro-dro d’ar Pab Frañsez, eur strollad a bemzeg bennag a dud a vro-Frañs da gomz gantañ hag etrezo diwar-benn an doare m’eo digemeret e gelc’h-lizer «Laudato Si», hag an doareou da vond war-raog. Ar pennou-braz-se n’int ket oll katoliked, med bez ez int oll stourmerien e mod pe vod evid an ekologiez hag an en-dro. En o zouez, Pablo Servigne, Valérie Cabanes, an aktourez Juliette Binoche, Eric de Moulins-Beaufort prezidant eskibien ar Frañs, gwazed ha merhed eta, ha zokén eul labourer-douar yaouank, hag eur saver-gwenan. O fal : unani o nerziou, sevel liammou kenetrezo, o c’houzoud eo liammet pep tra, ’vel a lavar ar Pab, hag ez-eus plas hirio evid eun dra bennag nevez. Ar Pab Frañsez a c’halv hirio an oll dud a feiz d’en em unani gand an oll dud a volontez vad da stourm evid muioc’h a zoujañs evid on ti boutin, ha da genta gand hag ablamour d’ar re baourra. «O lenn kement-se, eme maer nevez Bourdel, em-eus bet eur mare a estlamm, rag kleved a raen er memez amzer youhadenn an douar hag hini ar re baour !» Konta war an teknologiez hepkén a zo eun touell, rag galvet om oll d’eur seurt dislontegez. Da bep hini da ober e lod !


Laudato Si', la feuille de route de l'encyclique (par Radio Vatican) |  Assises Laudato Si   Lorsque je vais à Landerneau, je passe souvent auprès d’un champ de maïs qui vient jusqu’à la route. Là où il y avait autrefois un talus, il n’y a plus maintenant ni fossé, ni berme pour ainsi dire. D’une année sur l’autre, je vois la berme se rétrécir. On ne charrue pas encore jusqu’à la route, comme j’ai vu à Cléder par exemple, où le tracteur venait tourner sur la route à l’extrémité du sillon. Ce jour-là m’est revenu en mémoire ce que demandait un paysan à son voisin quand celui-ci abattait des talus à coups de bull-dozer : «Combien de rangées supplémentaires d’artichauts gagneras-tu quand tu auras abattu tous tes talus ?» Et j’avais souri en pensant qu’il devrait peut-être les balancer au bourrier... Aujourd’hui je ne souris pas en voyant ces terres de plus en plus recouvertes de serres ou de tunels plastiques. Où allons-nous ? En même temps, avec la Covid 19, nous voyons ici et là des gens redécouvrir la valeur d’une nourriture saine, et se mettre à travailler un bout de jardin, ensemble parfois. Le vent serait-il en train de tourner, et y aurait-il déjà devant nous les bourgeons d’un monde nouveau, qui changerait nos relations entre nous et avec la terre ?
   Le 3 septembre s’est rassemblé au Vatican, autour du Pape François, un groupe d’une quinzaine de Français pour dialoguer avec lui et entre eux de la manière dont est reçue son encyclique Laudato Si, et des manières d’avancer. Ces personnalités ne sont pas toutes catholiques, mais tous sont d’une façon ou d’une autre militants de l’écologie et de l’environnement. Parmi eux, Pablo Servigne, Valérie Cabanes, l’actrice Juliette Binoche, Eric de Moulins-Beaufort président des évêques de France, des hommes et des femmes donc, et même un jeune agriculteur et un apiculteur. Leur but : unir leurs énergies, établir des liens entre eux, sachant que tout est lié, comme dit le Pape, et qu’il y a place aujourd’hui pour quelque chose de neuf. Le Pape François appelle aujourd’hui tous les croyants à s’unir à tous les hommes de bonne volonté pour lutter pour davantage de respect de notre maison commune, et d’abord avec et à cause des plus pauvres. «En lisant cela, dit le nouveau maire de Bordeaux, j’ai eu un moment d’émerveillement, j’entendais simultanément le cri de la terre et celui des pauvres !» Compter seulement sur la technologie est un leurre, car nous sommes tous appelés à une sorte de sobriété. A chacun de faire sa part !

Job an Irien d'ar 4 a viz gwengolo / le 4 septembre.