Ranna / Partager

          En e leor «Saint Hervé, Vie et culte» e ra ano Bernard Tanguy euz an ermid anvet (H)arthian a skolias sant Herve. «Kaoud a reer an ano-ze unanet diouz eun tu gand ar ger brezoneg-koz «lann», peniti, en ano-lec’h Lannerchen, merket c’hoaz Lannerzian er 16ved kantved... ha diouz eun tu all eo unanet gand ar ger brezoneg-koz «rann», tachenn-zouar, e ano eul lec’h-bihan Rannerchen, ano roet da dachennigou hag a zo pevar gilometrad en tu gwalarn er memez komun (Plougerne).» Ar pennad-se a rofe deom da gleved penaoz, pa ’z-int en em staliet er vro o-deus ar Vretoned rannet kenetrezo an douarou boutin evid ma c’hellfe pep famill gounid he zammig douar ha beva diwar he labour. Ar ger ‘rann’ a zeu eta araog ar ger ‘kêr’; hemañ  a vezo brudet diwezatoc’h, war-dro an 12ved kantved.        Ranna eo unan euz ar geriou on-eus ankounac’heet. En e blas on-eus lakeet kaoud ha bernia. Soñjal a raen e kement-se en deiz-all goude beza bet o weled eur vaouez koz, hag a zibune ‘vel eun diskan : «Ma ne ‘z-a ket mad  eo peogwir om re niveruz...» En em c’houlenn a ran ha n’eo ket kleved re aliez ober ano euz ar cheñchamant hin, e-neus hadet ar seurt aon-se en he fenn. Bez’ eo ‘vel m’en em c’houlennfe heb fin : daoust hag e c’hellom c’hoaz fizioud war an douar evid rei boued d’an dud ? Ar seurt disfiziañs-se a zo sanket don muioc’h-mui e kalon kalz tud. Or bed n’eo ket asur kén. Beteg-henn e krede an den en eun dazond gwelloc’h evid e vugale. Hirio, dre vraz, n’eo ket gwir kén. ‘Bresk om ha bresk eo pep tra’ a zoñj ar pep brasa euz an dud. Da heul seurt doareou da zoñjal, e teu en-dro war wél talvoudegez ar gér ‘ranna’ kentoc’h eged ‘kaoud’.        Gouzoud a reom ive n’eo ket heb fin pinvidigez ar bed : eur fin a vo da skwer d’an eoul-douar, hag e vo red implij energiez all. Al labourerien-douar o-deus dija desket prena hag implij ostillou asamblez, ha war meur a zachenn e vo red ranna amzer, gouiziegez ha madou. War-zu eur bed nevez emaom o vond, eur bed hag a zo c’hoaz da ijina, eur bed hag a roio muioc’h a blas d’an ‘ni’ eged d’ar ‘me’. Kuitaad eur bed anavezet mad evid eur bed a zo c’hoaz oc’h en em ober a c’houlenn kaoud fiziañs en dud a zao ar bed-se. Aze ema an dalc’h. Ranna or menoziou gand ar re all a vezo atao gwelloc’h eged chom da randoni en eur c’horn, rag ar vuez a ya bepred war-araog; ne ‘z-a ket war a-dreñv. Ijina a ra traou nevez evid eur bed nevez.

        Dans son livre «Saint Hervé, Vie et Culte», Bernard Tanguy parle d’un ermite du nom d’(H)arthian qui fit école à saint Hervé. . Ce nom est associé au vieux-breton lann «ermitage», dans le toponyme Lannerchen encore noté Lannerzian au XVIIème siècle... et d’autre part au vieux-breton rann «lot de terre» dans le micro toponyme Rannerchen, nom de parcelles situées à 4km au nord-ouest dans la même commune» (Plouguerneau). Ce passage nous laisse entendre que, lorqu’ils se sont installés dans le pays,  les Bretons se sont partagés les terres communes pour que chaque famille puisse ensemencer sa propre terre et vivre de son travail. Le mot ‘rann’ vient donc avant le mot ‘ kêr’ qui se répandra au XIIème siècle.        Partager est un des mots que nous avons oublié. A sa place nous avons mis posséder et entasser. Je pensais à cela l’autre jour après avoir rendu visite à une vieille femme, qui répétait comme un refrain : «Si ça ne va pas bien, c’est parce que nous sommes trop nombreux...» Je me demande si ce n’est pas le fait d’entendre trop souvent parler du changement climatique qui a semé cette crainte dans son esprit. C’est comme si elle se demandait sans fin : pouvons-nous encore compter sur la terre pour fournir de la nourriture aux gens ? Cette sorte de méfiance est de plus en plus ancrée dans le coeur de bien des gens. Notre monde n’est plus certain. Jusqu’à présent l’homme croyait en un monde meilleur pour ses enfants. Aujourd’hui ce n’est plus vrai. ‘Nous sommes fragiles et tout est fragile’ pensent la plupart des gens. Une telle façon de penser redonne valeur au mot ‘partager’ plutôt que ‘posséder’.        Nous savons aussi qu’il y a une limite aux richesses de la terre : il y aura par exemple une fin au pétrole et il faudra utiliser une autre énergie. Les agriculteurs ont déjà appris à acheter et utiliser des machines en commun, et dans bien des domaines il faudra partager du  temps, du savoir et des biens. Nous allons vers un monde nouveau, un monde qui est encore à imaginer, un monde qui donnera davantage de place au ‘nous’ qu’au ‘moi’.  Quitter un monde bien connu pour un monde encore en train de se faire demande d’avoir confiance en ceux qui le font. Et c’est là la difficulté! Partager nos idées avec les autres sera toujours mieux que de rester ronchonner dans son coin car la vie va toujours de l’avant : elle ne va pas en arrière. Elle invente du neuf pour un monde nouveau.                                        Job an Irien Evid an 23 a viz gwengolo / pour le 23 septembre