Répétition de cantiques bretons à Minihi Levenez le 11 novembre 2022
Animée par Anne Bodennec, Denise Pelleau et Paul Marc, avec l’aide d’Anne Boelle pour les partitions, la répétition de cantiques le vendredi 11 novembre de 15 h à 18 h a réuni une quarantaine de participants à la chapelle du Minihi à Tréflévénez. Au programme, ont été revus ou appris une bonne vingtaine de chants : des cantiques connus depuis quelques années et deux nouveaux récemment traduits, mais aussi quelques refrains ou réponses aux psaumes. Il y en avait pour toute l’année liturgique. Des conseils ont été donnés pour leur utilisation. De quoi repartir avec de bonnes ressources en breton pour l’animation liturgique !
En information complémentaire deux livres de cantiques avec les partitions des musiques sont en préparation pour les organistes, animateurs et toute personne intéressée. Ce travail devrait s’achever pour la fin de l’année, des bons de souscription seront diffusés, si tout va bien, au premier semestre 2023.
Renet gand Anne Bodennec, Denise Pelleau ha Paul Marc, sikouret gand Anne Boelle evid ar musikou, abadenn kantikou an 11 a viz du euz 3 eur da 6 eur n’eus bodet eun daou ugent bennag a dud e japel ar Minihi eTreflevenez. E roll ar c’hantikou, eo bet kanet endro pe nevez desket eun ugent bennag anezo : lod a zo anavezet abaoe meur a vloavez ha daou a zo bet troet euz ar gallec nevez ‘zo, med ivez eun diskan bennag pe respontou d’ar salmou. Bez e oa evid awalc’h evid ar bloavez-liderez abez. Kuzuliou ‘zo bet roet evid gouzoud penaoz implijoud anezo. Peadra da vond d’ar gêr gand leun a draou e brezoneg evid kana el liderezou !
Ouzpenn-ze e zeus bet roet da houzoud ema war ar stern daou leor kantikou gand ar zonerez evid ar re a gan anezo pe a c’hoari war an ograou, pe c’hoaz an oll dud dedennet, Al labour a vo echu ‘benn fin ar bloaz-mañ. Eur souskripsion a vo lañset, ma ‘za mad an traou, araog a
Ur gwir dudi eo bet ar gouel e Minihi Levenez. Niverus e oa an dud a oa deuet da lidañ an devez ispisial gant Job.
Bennoz Doue d’an dud, bihan, krennard pe war an oad, a zo deuet betek Minihi Levenez disadorn 22 a viz HereBennoz Doue d’ar re a oa unanet gant Job dre ar bedenn ha n’o doa ket gellet dont evit abegoù familh, pellder ha yec’hedBennoz Doue d’an holl re o deus harpet ar skipailh en un doare bennak hag ar re o deus labouret start evit ma vefe degemerus al lec’h koulz en diabarzh hag en diavaezBennoz Doue da Joëlle, leun a startijenn hag a zo bet al liamm etre an hollevit raktresañ ar gouel hag he deus lakaet e plas un diskouezadeg poltriji gant eñvorioù fromus, e-pad pelerinachoù a-hed ar bloavezhioùBennoz Doue d’an holl veleien a oa deuet da genlidañ an overenn gant JobBennoz Doue d’an animatourien en overenn : Pascal ha e verc’h Gabi gant ar c’han, Guillemette gant an delenn hag he mamm Isabelle gant an harmoniomBennoz Doue d’ar re o deus servijet ar banne kafe hag an apero gant ur mousc’hoarzh ledanBennoz Doue d’ar re a oa o terc’hel stal al levrioùBennoz Doue da Allah’s Kanañ, pemzeg den yaouank eus al lazh-kanañ o doa gellet dont gant o startijenn frealzusBennoz Doue da V/Marie gant ar violoñs, Thomas gant an akordeons, Clémentine gant ar piano o doa kanet kanaouennoù e brezhoneg gant JoëlleBennoz Doue da Guillemette da vezañ prientet pezhioù telenn nevez evit an abadennBennoz Doue da Job evit tout ar mad en deus graet evidomp holl hag a ra hep ehan e seizh gwellañ evit frealziñ pep hini ac’hanompBennoz Doue da familh Job hag a zo bet prisius adalek aozadur ar gouel betek ar finBennoz Doue da re o deus staliet ha distaliet an taolioù evit ar pred ha echuet gant ar skotaj atav laouen ha sederBennoz Doue ha digarez d’an holl re am eus ankounac’haet...
En e leor «Saint Hervé, Vie et culte» e ra ano Bernard Tanguy euz an ermid anvet (H)arthian a skolias sant Herve. «Kaoud a reer an ano-ze unanet diouz eun tu gand ar ger brezoneg-koz «lann», peniti, en ano-lec’h Lannerchen, merket c’hoaz Lannerzian er 16ved kantved... ha diouz eun tu all eo unanet gand ar ger brezoneg-koz «rann», tachenn-zouar, e ano eul lec’h-bihan Rannerchen, ano roet da dachennigou hag a zo pevar gilometrad en tu gwalarn er memez komun (Plougerne).» Ar pennad-se a rofe deom da gleved penaoz, pa ’z-int en em staliet er vro o-deus ar Vretoned rannet kenetrezo an douarou boutin evid ma c’hellfe pep famill gounid he zammig douar ha beva diwar he labour. Ar ger ‘rann’ a zeu eta araog ar ger ‘kêr’; hemañ a vezo brudet diwezatoc’h, war-dro an 12ved kantved. Ranna eo unan euz ar geriou on-eus ankounac’heet. En e blas on-eus lakeet kaoud ha bernia. Soñjal a raen e kement-se en deiz-all goude beza bet o weled eur vaouez koz, hag a zibune ‘vel eun diskan : «Ma ne ‘z-a ket mad eo peogwir om re niveruz...» En em c’houlenn a ran ha n’eo ket kleved re aliez ober ano euz ar cheñchamant hin, e-neus hadet ar seurt aon-se en he fenn. Bez’ eo ‘vel m’en em c’houlennfe heb fin : daoust hag e c’hellom c’hoaz fizioud war an douar evid rei boued d’an dud ? Ar seurt disfiziañs-se a zo sanket don muioc’h-mui e kalon kalz tud. Or bed n’eo ket asur kén. Beteg-henn e krede an den en eun dazond gwelloc’h evid e vugale. Hirio, dre vraz, n’eo ket gwir kén. ‘Bresk om ha bresk eo pep tra’ a zoñj ar pep brasa euz an dud. Da heul seurt doareou da zoñjal, e teu en-dro war wél talvoudegez ar gér ‘ranna’ kentoc’h eged ‘kaoud’. Gouzoud a reom ive n’eo ket heb fin pinvidigez ar bed : eur fin a vo da skwer d’an eoul-douar, hag e vo red implij energiez all. Al labourerien-douar o-deus dija desket prena hag implij ostillou asamblez, ha war meur a zachenn e vo red ranna amzer, gouiziegez ha madou. War-zu eur bed nevez emaom o vond, eur bed hag a zo c’hoaz da ijina, eur bed hag a roio muioc’h a blas d’an ‘ni’ eged d’ar ‘me’. Kuitaad eur bed anavezet mad evid eur bed a zo c’hoaz oc’h en em ober a c’houlenn kaoud fiziañs en dud a zao ar bed-se. Aze ema an dalc’h. Ranna or menoziou gand ar re all a vezo atao gwelloc’h eged chom da randoni en eur c’horn, rag ar vuez a ya bepred war-araog; ne ‘z-a ket war a-dreñv. Ijina a ra traou nevez evid eur bed nevez.
Dans son livre «Saint Hervé, Vie et Culte», Bernard Tanguy parle d’un ermite du nom d’(H)arthian qui fit école à saint Hervé. . Ce nom est associé au vieux-breton lann «ermitage», dans le toponyme Lannerchen encore noté Lannerzian au XVIIème siècle... et d’autre part au vieux-breton rann «lot de terre» dans le micro toponyme Rannerchen, nom de parcelles situées à 4km au nord-ouest dans la même commune» (Plouguerneau). Ce passage nous laisse entendre que, lorqu’ils se sont installés dans le pays, les Bretons se sont partagés les terres communes pour que chaque famille puisse ensemencer sa propre terre et vivre de son travail. Le mot ‘rann’ vient donc avant le mot ‘ kêr’ qui se répandra au XIIème siècle. Partager est un des mots que nous avons oublié. A sa place nous avons mis posséder et entasser. Je pensais à cela l’autre jour après avoir rendu visite à une vieille femme, qui répétait comme un refrain : «Si ça ne va pas bien, c’est parce que nous sommes trop nombreux...» Je me demande si ce n’est pas le fait d’entendre trop souvent parler du changement climatique qui a semé cette crainte dans son esprit. C’est comme si elle se demandait sans fin : pouvons-nous encore compter sur la terre pour fournir de la nourriture aux gens ? Cette sorte de méfiance est de plus en plus ancrée dans le coeur de bien des gens. Notre monde n’est plus certain. Jusqu’à présent l’homme croyait en un monde meilleur pour ses enfants. Aujourd’hui ce n’est plus vrai. ‘Nous sommes fragiles et tout est fragile’ pensent la plupart des gens. Une telle façon de penser redonne valeur au mot ‘partager’ plutôt que ‘posséder’. Nous savons aussi qu’il y a une limite aux richesses de la terre : il y aura par exemple une fin au pétrole et il faudra utiliser une autre énergie. Les agriculteurs ont déjà appris à acheter et utiliser des machines en commun, et dans bien des domaines il faudra partager du temps, du savoir et des biens. Nous allons vers un monde nouveau, un monde qui est encore à imaginer, un monde qui donnera davantage de place au ‘nous’ qu’au ‘moi’. Quitter un monde bien connu pour un monde encore en train de se faire demande d’avoir confiance en ceux qui le font. Et c’est là la difficulté! Partager nos idées avec les autres sera toujours mieux que de rester ronchonner dans son coin car la vie va toujours de l’avant : elle ne va pas en arrière. Elle invente du neuf pour un monde nouveau. Job an Irien Evid an 23 a viz gwengolo / pour le 23 septembre
Moarvad n’ho-peus morse klevet ano euz al lec’h-mañ ‘Caher Island’! Eun enezenn eo, gouestlet da zant Patrig er mor Atlantel, e hanternoz ar C’honnemara, eun daou-ugent kilometrad bennag a-gleiz da Venez Sant-Patrig. Pal kenta or pelerinaj e Bro-Iwerzon er bloaz-mañ a oa mond di da lida gand tud ar vro gouel braz Hanter-Eost. Evid kement-se e rankem kemer eur vag e Roonagh, ha mond d'en em stalia en eun ti-digemer evid eun nebeud deveziou war Inishturk : war Caher Island ne ‘z-eus na kae, na porz, na ti, netra nemed eun toull dour anvet feunteun, ha rivinou mogeriou chapelig manati ar grenn-amzer-goz ! A-vec’h staliet war Inishturck, eo bet tost deom beza dipitet braz, p’e-neus pôtr ar vag disklêriet deom : «Ne vezo ket a belerinaj braz warhoaz war Caher-Island, rag re rust vezo ar mor...» emezañ, ha warlerc’h eun taol pellgomz pe zaou, «goude lein hirio e c’helfen kas ahanoc’h, ma fell deoc’h!» Eveljust, n’om ket chomet da dermad! Eun enezenn rohelleg eo Caher-Island, e stumm eur yenn, troet war-zu ar zao-heol, hanter-hent etre Roonagh hag Inishturck. N’eo ket êz dilestra war an enezenn ablamour d’ar rehier. Eun oufig a zo koulskoude ’lec’h m’eo sonnoc’h ar rehier; euz ar vag vraz e tiskennem dre zaou en eur vagig, eur c’hourrac’h, maneet gand daou zen a gase ahanom war rehier. Ha d’an distro e oe red ober ar memez tra. Eur vaouez euz Inishturck a zeuas ganeom da zisplega deom pep tra, ha gand he sikour, e-touez mein mogeriou rivinet ar chapelig on-eus bet ar joa vraz da zizolei eur mên plad kizellet kaer hag anvet «Gwele sant Patrig!» An devez warlerc’h eta oa gouel Maria Hanter-Eost, a oe lidet war an ton braz e iliz Inishturck, peogwir e oa re fall ar mor evid soñjal tostaad ouz Caher. Ouspenn tud an enezenn, eur c’hant bennag, e teuas eun nebeud tud euz an douar braz, hag ive ar beleg : anad e oa ec’h en em anaveze an oll koulz lavared hag e oa evito an devez-se eun dro vad d’en em gavoud asamblez. Eur seurt menez eo an enezenn-ze, eur roz gand eun ti beb an amzer. E-kreiz an dorgenn ez-eus eun ti debri, ha kalz euz an dud a oa en overenn en em gavas eno evid o lein, ha ni ive. Blaz eur pardon a Vreiz-Izel hanter-kant vloaz ’zo a oa gand an devez-se war Inishturck. Digemeret om bet ’vel er gêr! Labour sant Patrig mil pemp kant vloaz ’zo a ro frouez hirio c’hoaz ! Vous n’avez sans doute jamais entendu parler de ce lieu ‘Caher-Island’! C’est une île dédiée à saint Patrick dans l’Atlantique au nord du Connemara à une quarantaine de kilomètres à gauche du Mont Saint Patrick. Le premier objectif de notre pèlerinage en Irlande cette année était de nous y rendre pour y célébrer avec les gens du pays la grande fête du quinze août. Pour ce faire, il nous fallait prendre le bateau à Roonargh et nous installer pour quelques jours dans une maison d’accueil sur Inishturck : sur Caher-Island il n’y a ni quai, ni port, ni maison, riien d’autre qu’un trou d’eau nommé fontaine, et les ruines des murs d’une petite chapelle d’un monastère du Haut-Moyen-âge. A peine arrivés sur Inishturck, nous avons faillis être découragés par l’annonce du patron du bateau, disant : «Il n’y aura pas de grand pèlerinage demain à Caher-Island, car la mer sera trop mauvaise...» puis, après un ou deux coups de téléphone, «cet après-midi je pourrais vous y conduire, si vous le souhaitez !» Nous n’avons évidemment pas hésité! Caher-Island est une île rocheuse en forme de coin, orientée au soleil levant, et à mi-chemin entre Roonargh et Inishturck. C’est difficile de débarquer sur l’île en raison des rochers. Il y a une petite crique pourtant où les rochers sont plus hauts : du grand bateau, nous descendions par deux dans une barque, un coracle manoeuvré par deux personnes, qui nous emmenait sur les rochers. Au retour, il fallut refaire la manoeuvre. Une femme d’Inishturck nous accompagna pour nous donner des explications, et avec son aide, parmi les pierres des murs ruinés de la chapelle, nous eumes la joie de découvrir une grande dalle plate gravée et dénommée «le lit de saint Patrick». Le lendemain était donc la fête de l’Assomption de la Vierge, célébrée solennellement à l’église d’Inishturck, puisque la mer était trop mauvaise pour s’approcher de Caher. Outre les gens de l’île, une centaine, il vint quelques personnes du continent, ainsi que le prêtre : c’était évident qu’ils se connaissaient tous pour ainsi dire, et que c’était pour eux une belle occasion pour se retrouver. L’île est montagneuse, une forte colline avec une maison de temps en temps. A mie-pente, il y a un restaurant, et beaucoup de ceux qui étaient à la messe s’y retrouvèrent pour leur repas de midi...et nous aussi. Il y avait ce jour-là sur Inishturck une ambiance de pardon breton d’il y a cinquante ans. Nous avons été accueillis comme à la maison! Le labeur de saint Patrick il y a plus de mille cinq cents ans porte du fruit aujourd’hui encore ! Job an Irien evid an 9 a viz gwengolo / pour le 9 septembre
EUZ RUMENGOL D'AR FLOGOAD
DE NOTRE-DAME DE TOUT-REMEDE
A NOTRE DAME DU FOLGOET
Job An Irien
Koumanant bloaz (Bep eil miz) Abonnement annuel à la revue "MINIHI LEVENEZ": 50€
KLIKIT AMAÑ / CLIQUEZ ICI :
M'ho peus c'hoant kaout leoriou pe bladennou / Bon de commande
Nous avons 334 invités et aucun membre en ligne